Über meiner Mütze nur die Sterne

Dat is een boodschap waarmee de romantici de natuur in trokken. In het streven naar een ideaal van onbedorvenheid werd de natuur (en het verleden) als bron verklaard. Hierin, was het idee, ligt de sleutel (besloten) van ons gevoel en denken. Het herinnert ons aan onze nietigheid en het overschrijdt de grenzen van ons waarnemingsvermogen. In de cultus die hieruit ontstond legt het verstand het af tegen het hart. Maar hoe onbedorven is het landschap?
Gedurende lange tijd heeft de mens het landschap beïnvloed en gaande weg ingrijpend veranderd. De mens ontwikkelde techniek die werd ingezet om zich staande te houden tegen de fenomenen van de natuur. Archeologen hebben sporen van eerste ontbossing na de laatste ijstijd gevonden. De meest ingrijpende veranderingen vonden plaats met de opkomst van de landbouw en de moderne industrie.
Nog steeds kijken velen naar de natuur als iets dat onbedorven moet zijn. Met eigentijdse middelen kan bijvoorbeeld de beek weer meanderen en worden wildbruggen over snelwegen aangelegd. Ik vind dat prachtig maar onbedorven nee! De cultuur waarin wij leven geeft richting aan het denken over natuur. Het staat in een lange traditie.

Traditie

Heidense tradities zagen het bos als een ontstaansplek. Een heilige boom verbond met zijn wortels en stam de aarde met de onderwereld en de hemel. Boomcultussen waren overal in Europa en symboliseerden het leven na de dood. Deze vormden later een directe bedreiging voor het christendom. De kerk beriep zich op de bijbel waarin staat dat zulke plaatsen vernietigd dienden te worden. In de romantiek verenigde de schilder Casper David Friedrich de heilige bossen en de gotiek. Zijn altijd groene bomen stonden weer symbool voor het (christelijke) eeuwige leven. In de (Bataafse) Republiek werden vrijheidsbomen geplant. Het was een zinnebeeld van lenteachtige vernieuwing en vrijheid. De discussie in de achttiende eeuw over de herkomst van de boom verliep van het teruggrijpen naar Keltische en druidische rituelen van wedergeboorte tot Osiris van het Oude Egypte.

De geest van de plek

Ten noorden van Keulen langs de oevers van de Rijn staan populieren als hoge zuilen in het rivierlandschap. Het ruisen van de bladeren hoog in de bomen en de enorme ruimte tussen de stammen geven het landschap een gewijde atmosfeer.
Oude bomen roepen ontzag op. Zij bieden troost voor onze sterfelijkheid. In het landschap zijn oude bomen vaak op één hand te tellen. Zelfs de boomstronken als markant ijkpunt van het verleden zijn op vele plekken verdwenen.
De beelden die ik heb getekend zijn nabootsingen van oude boomstronken, met een grote diameter. Ze maken als een trompe l'oeil onderdeel uit van het landschap. Ze zijn dramatischer dan de werkelijkheid. Er is geen oude boom omgehakt. De beelden geven een ander beeld van het landschap. Een landschap met een oude historie van menselijk beïnvloeding en verandering. Opgebouwd uit een lange traditie van herinneringen, mythen en obsessies. De geest van de plek wordt herschreven. Über meiner Mütze nur die Sterne. 2011 André Boone